Συντάχθηκε στις 24 Ιουλίου 2025 .
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Ἡ ἱερά μνήμη τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Μεγαλομάρτυρος καί ἰαματικοῦ Παντελεήμονος τιμᾶται σήμερα μέ ἕνα ἀπόσπασμα ἀπό τήν Β΄ πρός Τιμόθεον Ἐπιστολή τοῦ Ἀποστόλου Παύλου. Στήν τελευταία του αὐτή ἐπιστολή ὁ Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν συμβουλεύει τόν Τιμόθεο νά μείνει στέρεος στήν πίστηκαί νά μεταφέρει «ὅσα ἄκουσε διά πολλῶν μαρτύρων, σέ πιστούς ἀνθρώπους οἱ ὁποῖοι θά εἶναι ἱκανοί νά διδάξουν καί ἄλλους».
Μάρτυρες δέν εἶναι μόνον ὅσοι ἔστεψαν τήν χριστιανική τους ζωή μέ μαρτυρική τελείωση, ἀλλά ὅλοι ὅσοι ἔδωσαν τήν μαρτυρία του Χριστοῦ, ζῶντας χριστιανικά, ὁδηγώντας κι ἄλλους στή χριστιανική πίστη καί ζωή. Αὐτό ἐννοοῦσε καί ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός ὅταν μετά τήν Ἀνάστασή Του ἐμφανίστηκε στους μαθητές Του καί τούς εἶπε: «ἔσεσθέ μοι μάρτυρες ἐν τέ Ἱερουσαλήμ και πάσῃ τῇ Ἰουδαία καί Σαμαρείᾳ καί ἕως ἐσχάτου τῆς γῆς» (Πράξ. α΄8).
Ἡ ζωὴ τῶν Χριστιανῶν ὀφείλει νὰ εἶναι μία διαρκής ἀναστάσιμη μαρτυρία.
Οἱ Ἅγιοι Μάρτυρες βέβαια προχώρησαν ἕνα βῆμα παραπέρα καὶ ἐπισφράγισαν τή μαρτυρία τους μέ τό μαρτύριο τοῦ αἵματός τους.Γι’ αὐτό ἔχουν ἐξέχουσα θέση στην Ἐκκλησία. Εἶναι αὐτοὶ ποὺ σήκωσαν τὸν προσωπικό τους σταυρὸ καὶ ἀκολούθησαν τὸ Χριστὸ μὲ κάθε κόστος, χωρὶς νὰ ὑπολογίζουν ἀκόμα καὶ τὴν ἴδια τους τὴ ζωή. Ἐάν ὁ Χριστιανός ζεῖ πραγματικά τήν οὐσία τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς, πρέπει νά γνωρίζει ὅτι ἡ παροῦσα ζωή χωρίς Χριστό λογίζεται ὡς θάνατος. Καί ἀντιθέτως ὁ βιολογικός θάνατος γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χρσιτοῦ γίνεται ἡ ὄντως ζωή, ὅπως λέεικι ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «γιά μένα ἡ ζωή εἶναι ὁ Χριστός κι ἄν πεθάνω εἶναι κέρδος» (Βλ. Φιλ. α΄21) Ἑπομένως ἐνώπιον τοῦ διλήμματος αὐτοῦ ποὺ εἶχαν οἱ Ἅγιοι Μάρτυρες ἤ νὰ ἀρνηθοῦν τὸ Χριστὸ καὶ νὰ ἐπιβιώσουν ἤ νὰ πεθάνουν, αὐτοὶ ἐπέλεγαν τὸ μαρτυρικὸ θάνατο, ἐπέλεγαν στὴν κυριολεξία νὰ «ζήσουν» ἀπὸ τὸ νὰ ἀρκεστοῦν σὲ μία ζοφερὴ βιολογικὴ μόνο ἐπιβίωση τὴν ὁποία βέβαια θὰ ἐξασφάλιζαν καί μέ πολυτελῆ διαβίωση, ἄν ἀπαρνοῦνταν τὸν Χριστό.
Σύμφωνα λοιπόν καί μέ τό σημερινό Ἀποστολικό Ἀνάγνωσμα ὁ Χριστιανός γιά νά ζεῖ πραγματικά τή ζωή του ὡς μαρτυρία τοῦ Ἀναστάντος Χριστοῦ, ὀφείλει νά ἔχει τρία χαρακτηριστικά:
Πρῶτον νά εἶναι «καλός στρατιώτης Ἰησοῦ Χριστοῦ. Στρατιῶτες εἴμαστε κατ΄ ἐπέκτασιν ὅλοι οἱ Χριστιανοί ἐφόσον ἡ Ἐκκλησία στήν ὁποία ἀνήκουμε οἱ ζῶντες, κατά παράδοσιν ὀνομάζεται «στρατευόμενη», ἐνῶ οἱ κεκοιμημένοι ἀποτελοῦν τήν ἐν οὐρανοῖς «θριαμβεύουσα» Ἐκκλησία. Ὁ τελικός σκοπός τοῦ κάθε στρατευόμενου εἶναι χωρίς ἀμφιβολία ἡ νίκη. Καί ἐμεῖς εὑρισκόμενοι στό ἐπίγειο στράτευμα τῆς Ἐκκλησίας μαχόμαστε ἐναντίον τοῦ «ἀρχεκάκου ὄφεως» ὁ ὁποῖος μέ μανία ἐπιθυμεῖ τήν ἀπώλειά μας, ἐμεῖς ὅμως ἔχουμε ὡς ὅπλα ἀνίκητα τά σωστικά μυστήρια τῆς Ἐκκλησία μας καί ἰδιαιτέρως τήν Ἐξομολόγηση καί τήν τακτική μας συμμετοχή στή Θεία Εὐχαριστία.
Δεύτερον: νά εἶναι ἐπίσης καί ἀθλητής ἐφόσον ἡ ζωή θεωρεῖται ὡς ἕνα στάδιο στό ὁποῖο καλεῖται νά ἀγωνιστεῖ κατά τῆς ἁμαρτίας καί τῶν παθῶν του, ἔχοντας ὡς ἀγωνοθέτη τόν Ἰησοῦ Χριστό. Στούς ἀρχαίους Ὀλυμπιακούς ἀγῶνες οἱ νικητές στεφανώνονταν μέ «κλάδο ἐλαίας». Ἔτσι καί στό πνευματικό στάδιο τοῦ χριστιανικοῦ βίου πάλι οἱ νικητές στεφανώνονται, ὄχι πλέον μέ φθαρτό στεφάνι, ἀλλά μέ τό ἄφθαρτο στεφάνι τῆς αἰώνιας τρυφῆς, τό ὁποῖο τό δίνει ὁ Χριστός.
Τρίτον: ὁ Χριστιανός παρομοιάζεται μέ τόν γεωργό, ὁ ὁποῖος θά ἀπολαύσει τούς καρπούς τῆς συγκομιδῆς του ἀφοῦ πρώτα κοπιάσει ἐργαζόμενος στήν καλλιέργεια τῆς γῆς του. Ὁ Χριστιανός κοπιάζει στήν καλλιέργεια τῆς ψυχῆς τουκαί ἐν συνεχείᾳ καί τῶν ἄλλων ψυχῶν γιά νά ἀπολαύσει ἐν τέλει τήν πνευματική του καρποφορία. Ἡ στράτευση, ἡ ἄθληση καί ἡ γεωργία τόσο σέ κυριολεκτικό, ὅσο καί σέ μεταφορικό ἐπίπεδο συντελεῖται μέν ἀπό τόν ἄνθρωπο, πού στρατεύεται, ἀθλεῖται καί κοπιάζει, ἀλλά Ἐκεῖνος πού αὐξάνει κάι τελειοποεῖ εἶναι ο Χριστός, ὅπως μᾶς λέει καί ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἀπευθυνόμενος πρός τούς Κορινθίους καί λέγοντας: «ὥστε οὔτε αὐτός πού φυτεύει εἶναι κάτι, οὔτε αὐτός πού ποτίζει, ἀλλά ὁ Θεός πού αὐξάνει» (βλ. Α΄ Κορ. γ΄ 7).
Ὁ σήμερα ἑορταζόμενος ἅγιος Παντελεήμων διακρίθηκε καί ὡς καλός στρατιώτης Χριστοῦ καί ὡς ἀθλητής ἄριστος καί ὡς ἱκανότατος γεωργός, καλλιεργώντας τόσο τήν ψυχή του, ὅσο καί τούς ἄλλους, ὥστε ἀπέδωσε «καρπόν ἑκατονταπλασίονα» (Λουκ. η΄8). Διαπρέποντας ὡς ἰατρός συνδύασε μέ τρόπο μοναδικό τό χάρισμα καί τήν ἐπιστημοσύνη μέ τήν πίστη στόν Χριστό, ὥστε σέ συνέχεια τοῦ Κυρίου θεράπευε τό ἀσθενές σῶμα, ἰατρεύοντας παράλληλα καί τήν συνασθενοῦσα ψυχή, ὅλων ὅσων τόν προσέγγιζαν καί ζητοῦσαν τήν εὐεργεσία του. Ὑπό τήν σεπτήν καθοδήγηση τοῦ χθές ἑορτασαμένου πνευματικοῦ του πατέρα, Ἁγίου ἱερέως Ἑρμολάου, καλλιέργησε τούς ἀγρούς τῶν ψυχῶν τῶν ἄλλων ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι, ἐνῶ ζητοῦσαν τή θεραπεία τοῦ σώματος, λάμβαναν τήν «κατ’ ἄμφω ὑγίειαν» ψυχῆς καί σώματος.
Ὁ Ἅγιος Παντελεήμων τούς κατηχοῦσε στή σώζουσα πίστη τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ καί ἡ πίστη τῶν θεραπευθέντων στόν Χριστό ἦταν ἡ μόνη ἀμοιβή πού ἐπιθυμοῦσε, λόγος γιά τόν ὁποῖο ὁ Ἅγιος Παντελεήμων συγκαταλέγεται μεταξύ τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων, τῶν Ἁγίων δηλαδή πού ἀσκοῦσαν τίς ἰατρικές τους ὑπηρεσίες χωρίς καμμία ὑλική ἀμοιβή, ἐνδιαφερόμενοι ἀποκλειστικά γιά τή σωτηρία τοῦ πάσχοντος καί συνδέοντας τη θεραπεία τους μέ τόν Χριστό. Γι’αὐτό ὑπέστη φρικτά βασανιστήρια, ἐνῶ τά θαυμαστά σημεῖα πού συνέβαιναν κατ’ αὐτά, ὁδήγησαν πολλούς ἀπό τούς δημίους του στήν ἀληθινή πίστη στόν Χριστό. Κι ὅταν ὁ Ἅγιος μέ καρτερία ὑπέμεινε τόν ἀποκεφαλισμό του, ἀκούστηκε μία φώνη ἀπό τόν οὐρανό: «Δοῦλε πιστέ, ἡ ἐπιθυμία σου θά ἐκπληρωθεῖ, οἱ πύλες τοῦ οὐρανοῦ εἶναι ἀνοιχτές γιά ἐσένα, ὁ στέφανός σου ἔτοιμος. Θά ὑπάρχει ἐφεξῆς καταφυγή τῶν ἀπεγνωσμένων, ἀρωγή τῶν δοκιμαζομένων, ἰατρός τῶν ἀσθενων καί τρόμος τῶν δαιμόνων, γι΄ αὐτό τό ὄνομά σου δέν θά εἶναι πιά Παντολέων, ἀλλά Παντελεήμων». Ἔκλινε τότε τόν αὐχένα καί ὅταν ἔπεσε ἡ κεφαλή του ἀντί αἵματος ἔτρεξε γάλα.
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,
Ὁ σύγχρονος Ὀρθόδοξος Χριστιανός πρέπει σέ συνέχεια τῶν Μαρτύρων τόσων αἰώνων νά συνειδητοποιήσει ὅτι πρώτα καί πάνω ἀπ’ ὅλα εἶναι στρατιώτης τῆς εἰρηνικῆς στρατείας τοῦ Χριστοῦ, ἀθλητής πού ἀσκεῖται στό σκάμμα τῆς Ἐκκλησίας καί γεωργός πού καλλιεργεῖ τη γῆ τῆς ψυχῆς του, προετοιμάζοντας καί μέ τίς τρεῖς αὐτές ἰδιότητες τήν ζωήν τοῦ μέλλοντος αἰῶνος, ὅπως καταλήγοντας ὁμολογοῦμε στό Σύμβολο τῆς Πίστεως.
Αὐτή εἶναι ἡ πνευματική παρακαταθήκη, τήν ὁποία κληροδότησε ὁ ἀπόστολος Παῦλος στόν Τιμόθεο καί τήν ὁποία φύλαξαν ὅλοι οἱ Ἅγιοι καί οἱ Μάρτυρες τῆς πίστεως.
Σκοπός μας λοιπόν εἶναι, ὅπως πολύ ὅμορφα λέγει ὁ Μ. Βασίλειος να γινόμαστε «μάρτυρες τῇ βουλήσει ἄνευ μαστίγων καί διωγμῶν», δηλαδὴ νά ζοῦμε ὅπως θέλει ὁ Θεός καί νά δίνουμε τήν καλή μαρτυρία τῆς ζωῆς τοῦ Χριστοῦ μέ τη θέλησή μας, ἀκόμη κι ὅταν δέν ὑπάρχει φανερός διωγμός. Ἔτσι ἔζησαν ὅλοι οἱ Ἅγιοί μας, πολλοί ἀπό τούς ὁποίους τελειώθηκαν μαρτυρικά, ὅπωςὁ ἅγιος Παντελεήμων. Ἔτσι ἄν ζήσουμε, θάκαρποφορήσουμε «καρπόν ἑκανονταπλασίονα» καί θά κληρονομήσουμε τήν αἰωνιότητα. Ἀμήν
Συντάχθηκε στις 23 Ιουλίου 2025 .
Ἡ Ἱερά Μητρόπολις Σάμου, Ἰκαρίας καί Κορσεῶν, μέ ἰδιαίτερη χαρά καί εὐχαρίστηση, ἀνακοινώνει στούς εὐσεβεῖς Χριστιανούς, ὅτι τό Σάββατον 2αν καί τήν Κυριακήν 3ήν Αὐγούστου 2025 θά ἑορτάσωμεν τούς Σαμίους Ἁγίους μας, ἐπιτελοῦντες χρέος ἱερόν καί ἀποδίδοντες τήν ὀφειλομένην τιμήν καί εὐγνωμοσύνην πρός τούς ἁγίους Λέοντα, Ἑρμογένην καί Ἡράκλειον τούς Ἐπισκόπους Σάμου, τόν ἅγιον Γεώργιον τόν Νεομάρτυρα, τόν ὅσιον Παῦλον τόν Λατρινόν, καί τούς ἁγίους στρατιωτικούς καί ὁμολογητάς Γρηγόριον, Λέοντα καί Θεόδωρον.
Οἱ ἑόρτιες ἐκδηλώσεις θά λάβουν χώραν συμφώνως πρός τό ἀκόλουθον πρόγραμμα :
Τό Σάββατον 2αν Αὐγούστου 2025 καί ὥρα 19.30΄μ.μ. εἰς τόν Ἱερόν Μητροπολιτικόν Ναόν Ἁγίου Νικολάου Σάμου, θά τελεσθῇ Μέγας Πανηγυρικός δισαρχιερατικός Ἑσπερινός, χοροστατοῦντος τοῦ πρός τοῦτο προσκληθέντος Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Τρίκκης, Γαρδικίου καί Πύλης κ.κ. Χρυσοστόμου καί συγχοροστατοῦντος τοῦ Σεβασμιωτάτου Ποιμενάρχου μας κ.κ. Εὐσεβίου.
Μετά τό πέρας τοῦ Ἑσπερινοῦ θά ἀκολουθήσει ἡ λιτάνευσις τῶν Ἱερῶν Λειψάνων καί τῶν Ἱερῶν Εἰκόνων τῶν Ἁγίων, ἐπί τῆς παραλιακῆς ὁδοῦ καί ἐν συνεχείᾳ ἡ Ἀρτοκλασία καί τό θεῖον Κήρυγμα εἰς τήν Πλατείαν Πυθαγόρα.
Τήν Κυριακήν 3ήν Αὐγούστου 2025 καί ὥρα 07.00΄- 10.30΄π.μ. εἰς τόν Ἱερόν Μητροπολιτικόν Ναόν τοῦ Ἁγίου Νικολάου Σάμου θά τελεσθῇ ὁ Ἑόρθιος Ὄρθρος, χοροστατοῦντος τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Τρίκκης, Γαρδικίου καί Πύλης κ.κ. Χρυσοστόμου, συναπτομένης τῆς Πανηγυρικῆς δισαρχιερατικῆς Θείας Λειτουργίας, προεξάρχοντος τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Τρίκκης, Γαρδικίου καί Πύλης κ.κ. Χρυσοστόμου καί συλλειτουργούντος τοῦ Σεβασμιωτάτου Ποιμενάρχου μας κ.κ. Εὐσεβίου καί ἐν συνεχείᾳ τό Ἱερόν Μνημόσυνον ὑπέρ ἀναπαύσεως τῶν κεκοιμημένων Ἀποδήμων Ἀδελφῶν ἡμῶν.
Ὡσαύτως την Κυριακήν 3ήν Αὐγούστου 2025 καί ὣρα 20:00΄μ.μ., θά πραγματοποιηθεῖ ἑόρτια ἐκδήλωση “Νησιώτικο Πανηγύρι” πρός τιμήν τῶν Αποδήμων Σαμίων εἰς τήν Κεντρικήν Πλατείαν Πυθαγόρα μέ ζωντανή μουσική, ἀπό τούς ἀδελφούς Γιαμαίους.
Μετά τιμῆς προσκαλοῦμε ὅλους, εἰς τίς ὡς ἅνω ἑόρτιες ἐκδηλώσεις μας, εὐχόμενοι πλουσίαν τήν εὐλογίαν τοῦ Θεοῦ ἑνί ἑκάστῳ μετά τῶν οἰκογενειῶν, ταῖς πρεσβείαις τῶν Σαμίων Ἁγίων οἱ ὁποίοι μέ τόν βίον καί τήν πολιτείαν τους ἁγίασαν τά χώματα τῆς ἀκριτικῆς μας Νήσου και παραλλήλως να τιμήσωμε τούς ἐν τῇ ξένῃ διαβιούντας ἀποδήμους Σαμίους.
Συντάχθηκε στις 08 Ιουλίου 2025 .
« ΧΡΙΣΤΟΣ: ΤΟ ΦΩΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ »
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Πρίν ἀπό λίγο καιρό, τήν Ζ΄ Κυριακή από τοῦ Πάσχα ἑορτάσαμε τήν ἀνάμνηση τῆς Α΄Οἰκουμενικῆς Συνόδου καί τή συμπλήρωση 1700 ἐτῶν ἀπό τήν σύγκλησή της τό 325 μ.Χ. Θυμηθήκαμε, ὅτι συγκλήθηκε κυρίως γά νά ἀντιμετωπίσει τήν βλάσφημη αἵρεση τοῦ Ἀρείου, ὁ ὁποῖος δέν πίστευε, ὅτι ο Χριστός εἶναι Θεός κι ἔλεγε, ὅπως σήμερα οἱ αἱρετικοί Χιλιαστές-Μάρτυρες τοῦ Ἰεχωβᾶ διδάσκουν, ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ἕνας ἄνθρωπος, ὅπως ὅλοι μας. Γιά νά συστηματοποιήσει μάλιστα τήν Ὀρθόδοξη δογματική διδασκαλία, ἡ Α΄ Οἰκουμενική Σύνοδος συνέταξε καί τά πρῶτα ἑπτά ἄρθρα τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως, ἀπό τό : «Πιστεύω εἰς ἕνα Θεόν…» ἕως καί τό «οὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλος» , ὅπου μέ ξεκάθαρες ἐκφράσεις ὁμολογεῖται, ὅτι ὁ Χριστός, εἶναι τό δεύτερο θεῖο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ «Θεός ἀληθινός, ἐκ Θεοῦ ἀληθινοῦ», ὁ Ὁποῖος ἐν χρόνῳ ἔγινε καί ἄνθρωπος γιά τη σωτηρία μας.
Μετά ἀπό λίγα χρόνια, τό 381 μ.Χ. ἀκολούθησε ἡ Β΄ Οἰκουμενική Σύνοδος, ἡ ὁποία συγκλήθηκε στήν Κωνσταντινούπολη καί ὑπό τήν Προεδρία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου του Θεολόγου ἀντιμετώπισε καταλυτικά τούς Πνευματομάχους, ἐκείνους δηλαδή, πού ἔλεγαν πώς τό Ἅγιο Πνεῦμα δέν εἶναι Πρόσωπο, ἀλλά ἡ δύναμη κι ἡ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ καί συμπλήρωσε τό Σύμβολο τῆς Πίστεως μέ τά ὑπόλοιπα πέντε ἄρθρα, ἀπό τό: «Καί εἰς τό Πνεῦμα τό Ἅγιον…» ἕως καί τό «…καί ζωήν τοῦ μέλλοντος αἰῶνος. Ἀμήν» , μέσα ἀπό τά ὁποῖα καταδεικνύεται ὅτι Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι τό τρίτο θεῖο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, τό Ὁποῖο συγκροτεῖ τόν θεσμό τῆς Ἐκκλησίας καί συνεπῶς τήν πνευματική ζωή ἑνός ἑκάστου τῶν πιστῶν Χριστιανῶν.
Ἡ Ἐκκλησία ὅμως δέν ἡρέμησε ποτέ ἀπό τίς αἱρέσεις, οἱ ὁποῖες μέχρι σήμερα Τήν ταλαιπωροῦν, παρασιτώντας στό θεανθρώπινο Σῶμα Της. Ἔτσι λίγο μετά καί τήν Β΄ Οἰκουμενική Σύνοδο, ἡ Ἐκκλησία βρέθηκε ἀντιμέτωπη μέ μία ἀκόμη μεγάλη αἱρετική δοξασία, γεννημένη κι αὐτή ἀπό τόν ἀρειανισμό, πού θεωροῦσε, ὅτι ἡ Παναγία μας δέν γέννησε Θεάνθρωπο, ἀλλά ἕνα ἁπλό ἄνθρωπο, γι’ αὐτό καί ὀνόμαζαν τήν Παναγία, ὄχι Θεοτόκο, ἀλλά Χριστοτόκο. Συνεπῶς συγκλήθηκε ἡ Γ΄ Οἰκουμενική Σύνοδος στήν Ἔφεσο τό 431 μ.Χ. καί μέ βάση τήν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Κυρίλλου Πατριάχου Ἀλεξανδρείας διακήρυξε τήν ὀρθόδοξη διδασκλαλία μέ τήν ἔκφραση: «Ὁμολογοῦμεν τήν ἁγίαν Παρθένον, Θεοτόκον ». Ἡ διατύπωση ὅτι ἡ Παναγία εἶναι Παρθένος καί Θεοτόκος εἶναι ἡ συνέπεια τῆς ὑποστατικῆς ἑνώσεως τῶν δύο φύσεων τῆς θείας καί τῆς ἀνθρώπινης πάνω στό Πρόσωπο τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ, τό ὁποῖον ὑπερφυσικόν θαυμαστόν γεγονός συνέβη μέσα στήν πάναγνη μήτρα τῆς Παναγίας. Ἔκτοτε ἀναδείχθηκε ἡ τιμή στό Πρόσωπο τῆς Θεομήτορος, ἄρχισαν νά ἱστοροῦνται οἱ ἱερές Εἰκόνες Της, νά κτίζονται Ναοί πρός τιμήν Της καί νά στοιχειοθετοῦνται καί οἱ Θεομητοικές Ἑορτές. Ἄς ἐπισημάνουμε ἐπί τῇ εὐκαιρίᾳ, ὅτι πρῶτος ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος ὀνόμασε τήν Παναγία μας Θεοτόκο καί μάλιστα ἔλεγε, ὅτι ὅποιος δέν ἀναγνωρίζει ὅτι ἡ Παναγία εἶναι Θεοτόκος, τότε ἀρνεῖται ὅτι ὁ Χριστός εἶναι Θεός.
Ὅμως τό ἄσβεστο μίσος τοῦ διαβόλου γιά τήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ συνέχισε νά ἀναπαράγει αἱρέσεις, ὥστε καί πάλι ἡ Ἐκκλησία κλήθηκε νά ἀντιμετωπίσει τήν αἵρεση τοῦ Μονοφυσιτισμοῦ, πού θεωροῦσε πώς ὁ Χριστός ἔχει μόνο μία φύση, τήν θεϊκή. Ἔτσι ὅμως, ἄν δεχθοῦμε ὅτι ὁ Χριστός εἶναι μόνο Θεός καί ὄχι Θεός καί Ἄνθρωπος, ἀποκλείουμε τη σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου, ἀφοῦ ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ προσέλαβε τήν ἀνθρώπινη φύση γιά νά τήν θεραπεύσει ἀπό τήν ἁμαρτία καί για νά τήν θεώσει μέσα ἀπό τήν ἕνωση τῶν δύο φύσεων τῆς θείας καί τῆς ἀνθρώπινης στήν μία ὑπόστασή Του
Τότε ἡ Ἐκκλησία συνεκάλεσε τήν Δ΄ κατά σειράν Οἰκουμενική Σύνοδο στή Χαλκηδόνα τό 451 μ.Χ., τῆς ὁποίας τήν ἀνάμνηση σήμερα ἐπιτελοῦμε καί στήν ὁποία συμμετεῖχαν 630 θεοφόροι Πατέρες ἀπό ὅλα τά μήκη καί τά πλάτη τῆς τότε Ὀρθόδοξης Οἰκουμένης, οἱ ὁποῖοι ἀφοῦ ἐπικύρωσαν τό Σύμβολο τῆς Πίστεως, πού προῆλθε ἀπό τήν Α΄ καί Β΄ Οἰκουμενική Σύνοδο προχώρησαν στήν ὁριστική διατύπωση τοῦ Χριστολογικοῦ δόγματος. Προεκτείνοντας τρόπον τινά τη θεολογία τῆς Γ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ἡ ὁποία εἶχε ἀποφανθεῖ, ὅτι ὀνομάζουμε τήν Παναγία ὡς Θεοτόκο καί Ἀειπάρθενο, καταδίκασαν τόν Μονοφυσιτισμό καί παράλληλα διασαφήνισαν, πώς ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός εἶναι τέλειος Θεός καί τέλειος ἄνθρωπος .
Ὡς Θεός , κατά τήν θεϊκή Του φύση δηλαδή, γεννᾶται ἀπό τόν Πατέρα καί εἶναι μέ τόν Πατέρα καί τό Ἅγιο Πνεῦμα, πρό πάντων τῶν αἰώνων καί μετά ἀπό αὐτούς.
Ὡς ἄνθρωπος , κατά τήν ἀνθρώπινη φύση δηλαδή, γεννᾶται ἐν χρόνῳ ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καί Μαρίας τῆς Παρθένου καί ἔκτοτε ὡς Θεάνθρωπος σώζει τόν ἄνθρωπο. Ἡ ἕνωση τῶν δύο φύσεων, τῆς θείας καί τῆς ἀνθρώπινης ἔγινε πάνω στή μία ὑπόσταση τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ, μιά γιά πάντα «ἀσυγχύτως, ἀτρέπτως, ἀδιαιρέτως καί ἀχωρίστως», ὅπως ἐπισημαίνεται στόν Ὅρο τῆς Δ΄ Οἰκουμ. Συνόδου.
Ὅταν βέβαια συντάχθηκε ὁ Τόμος μέ τήν Ὀρθόδοξη δογματική διδασκαλία, ὅπως πάντοτε πίστευε καί κήρυττε ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, οἱ αἱρετικοί Μονοφυσῖτες, παρά τήν καταδίκη τους, συνέταξαν κι ἐκεῖνοι ἕνα Τόμο, πού περιεῖχε τίς αἱρετικές τους δοξασίες. Ἐνώπιον λοιπόν αὐτοῦ τοῦ ἀδιεξόδου, ὁ Χριστός, ὁ Ὁποῖος τό ἀληθινό Φῶς τοῦ κόσμου, ὅπως ὁ Ἴδιος μᾶς τό ἐπεσήμανε στό σημερινό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα ἐφώτισε τούς Πατέρες νά ἀνοίξουν τήν λάρνακα, μέσα στήν ὁποία εὑρισκόταν τό ἱερό λείψανο τῆς Ἁγίας ἐνδόξου μεγαλομάρτυρος Εὐφημίας καί νά τοποθετήσουν τούς δύο τόμους, τόν ὀρθόδοξο καί τόν αἱρετικό, ἐπί τοῦ στήθους τῆς Ἁγίας, ἀναμένοντας τήν ἀπάντηση ἐκ Θεοῦ. Καί ὤ! τοῦ θαύματος, ὅταν μετά ἀπό ἑπτά ἡμέρες νηστείας και προσευχῆς, μέ καθημερινή θεία Λειτουργία, ἄνοιξαν την ὀγδόη ἡμέρα τήν λάρνακα τοῦ ἱεροῦ λειψάνου μέ συγκίνηση εἶδαν, πώς ἡ Ἁγία κρατοῦσε στά χέρια της τόν Τόμο τῶν Ὀρθοδόξων καί μέ τά πόδια της καταπατοῦσε τό αἱρετικό κείμενο τῶν Μονοφυσιτῶν.
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας δέν εἶναι μιά ἀκόμη θρησκεία, ἀνάμεσα στίς πολλές. Οὔτε σύγκριση δέν μπορεῖ νά γίνει μέ τίς θρησκεῖες. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας εἶναι «ὁ στῦλος καί τό ἑδραίωμα τῆς Ἀληθείας» (Α΄Τιμ. γ 15). Τήν ἀλήθεια αὐτή τήν ἀπεκάλυψε ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός καί μᾶς διαβεβαίωσε λέγοντας: «Ἐγώ εἰμί ἡ ὁδός καί ἡ ἀλήθεια καί ἡ ζωή» (Ἰω. ιδ΄ 6). Εἶναι σάν νά μᾶς λέει: Ἐγώ εἶμαι ὁ δρόμος, ἐγώ εἶμαι ὁ τρόπος νά περπατάτε στόν δρόμο, ἐγώ εἶμαι ἡ ἐμπειρία, πού λαμβάνετε περπατώντας στό δρόμο μέ τόν τρόπο τῆς ζωῆς Μου.
Ἄς ἀξιοποιήσουμε τήν εὐκαιρία κι ἐμεῖς ὡς μέλη τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, νά βιώνουμε τήν θεοειδῆ ἐμπειρία αὐτῆς τῆς ἀλήθειας καί ζωῆς. Νά λαμβάνουμε καί νά διατηροῦμε τό φῶς τοῦ Χριστοῦ. Νά ζοῦμε στό φῶς τοῦ Χριστοῦ. Καί αὐτό τό φῶς νά μεταλαμπαδεύουμε μέ τή ζωή καί τό ἔργο μας καί στούς ἄλλους ἀνθρώπους. Αὐτό εἶναι μία ἱερή ἀποστολή τήν ὁποία ὅλοι ἔχουμε, ὡς μέλη τῆς Ἐκκλησίας, μέ τήν βασική προϋπόθεση νά πιστεύουμε σωστά καί μέ τά λόγια μας ἀλλά κυρίως μέ τη ζωή καί τά ἔργα μας νά ὁμολογοῦμε τήν Ὀρθόδοξη χριστιανική πίστη καί τη ζωή. Ἀμήν.
Συντάχθηκε στις 30 Ιουνίου 2025 .
« Ἡ ἐν Χριστῷ ἐλευθερία μας »
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος σήμερα ἀπευθυνόμενος πρός Ῥωμαίους διατυπώνει τήν ἔννοια τῆς πραγματικῆς ἐλευθερίας. Ἔχοντας ὑπ’ ὄψιν του τήν εὑρύτατα διαδεδομένη ὕπαρξη τῆς δουλείας μεταξύ τῶν ἀνθρώπων στήν κοινωνία τῆς ἐποχῆς του, λαμβάνει ἀφορμή νά ὁμιλήσει γιά τήν πνευματική δουλεία, ἡ ὁποία καί σέ μεγάλο βαθμό εὐθυνόταν γιά τόν ἐπαχθῆ θεσμό τῆς δουλείας, τῆς ὑποδούλωσης δηλαδή τῶν ἀνθρώπων σέ ἄλλους ἀνθρώπους, ἀφοῦ μακρυά ἀπό τόν Χριστό ὁ ἄνθρωπος ὑποδουλώνεται στά πάθη του καί συνεπῶς ἐξαχρειώνεται καί συμπεριφέρεται μέ ὑπεροψία καί αὐθάδεια πρός τόν συνάνθρωπό του, τόν ὁποῖο ἀπαξιώνει καί ἐνίοτε τόν χρησιμοποιεῖ ὡς δοῦλο του.
Τά σημεῖα αὐτά τῆς πνευματικῆς σήψης, πού ἐπικρατοῦσαν στόν ἑλληνορωμαἱκό κόσμο πρίν ἀπό τήν ἔλευση τοῦ Χριστοῦ ἦταν ἔντονα. Οἱ ἄνθρωποι εἶχαν θεοποιήσει τήν κτίση καί τά πάθη τους, παραμερίζοντας τόν Θεό (βλ. Ρωμ. α΄ 24). Ζῶντας στήν κατάσταση αὐτή ὁ κόσμος ἀναζητοῦσε κάτι τό ἀληθινό καί αὐθεντικό. Παρόλη τήν ὑλική εὑρωστία τήν ὁποία εἶχε ἡ Ρώμη, ὡστόσο ἡ εὐαγγελική ἀλήθεια ἦρθε νά κερδίσει τελικά τίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων καί νά ὁδηγήσει τούς ἀνθρώπους στήν πνευματική τους ἐλευθερία. Ὅμως πώς θά μπορούσαμε νά ὁρίσουμε τήν ἐλευθερία αὐτή; Πότε ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀληθινά ἐλεύθερος;
Ἡ ἐλεύθερη βούληση, ὡς ἔκφραση τοῦ αὐτεξουσίου, ὑπάρχει στόν ἄνθρωπο οὕτως ἤ ἄλλως ἀπό τη δημιουργία του. Ἄν ὅμως ὁ ἄνθρωπος δέν ἀξιοποιήσει κατά Θεόν τήν ἐλευθερία του, τότε πολύ εὔκολα μπορεῖ νά γίνει «δοῦλος τῆς ἁμαρτίας». Καί τότε πραγματικά ὄχι μόνο δέν εἶναι ἐλεύθερος, ἀλλά ἀποτελεῖ μία ἀπελπισμένη ὕπαρξη, ἡ ὁποία ζεῖ μέ τόν χειρότερο τρόπο μία ἀδυσώπητη πνευματική δουλεία, γιά τήν ὁποία ὅμως ὁ διάβολος μέσα ἀπό τόν κόσμο τόν πείθει, ὅτι πρόκειται γιά τήν πραγματική ἐλευθερία, ἐνῶ στήν ουσία της εἶναι ὑποδούλωση στά πάθη καί μάλιστα ἄνευ ὅρων.
Ἀρκετοί ἀδελφοί μας ὅμως δυσανασχετοῦν ἀκούγοντας, στή διάρκεια τῆς θείας Λατρείας τόν προσδιορισμό «δοῦλος τοῦ Θεοῦ». Θεωροῦν ἐνδεχομένως ὅτι ἡ Ἐκκλησία δῆθεν θέλει νά χειραγωγεῖ τούς πιστούς, συμβάλλοντας μέ τόν τρόπο της στήν προαγωγή τῆς δουλείας καί τήν ἀποδοχή της ἀπό τούς ἀνθρώπους. Ὅμως ἡ πραγματικότητα εἶναι ἐντελῶς διαφορετική. Ὁ τίτλος «δοῦλος τοῦ Θεοῦ» δέν εἶναι τίτλος ἀπαξίας, ἀλλά τίτλος ὕψιστης τιμῆς. Οἱ Ἀπόστολοι στίς Ἐπιστολές τους μέ καύχημα ἀναφέρουν τούς ἑαυτούς τους ὡς «δούλους Ἰησοῦ Χριστοῦ». Γι’ αὐτό καί σήμερα μέ ἔμφαση ὁ ἀπόστολος Παῦλος τονίζει στούς Ῥωμαίους: «Τώρα ὅμως πού ἀποκτήσατε τήν ἐλευθερία σας ἀπό τόν Χριστό καί ἀπαλλαγήκατε ἀπό τήν δουλεία τῆς ἁμαρτίας, ταυτόχρονα ὑποδουλωθήκατε μέ τη θέλησή σας στόν Θεό καί ἔχετε ὡς καρπό αὐτῆς τῆς θεληματικῆς σας ὑποδούλωσης τήν προκοπή στήν ἁγιότητα καί τελικό καί ἀναφαίρετο κέρδος τήν αἰώνια ζωή.» (βλ. Ρωμ. στ’ 22).
Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἐκαταλείψει τά ἔργα τῆς ἁμαρτίας καί ἀποδεχθεῖ στή ζωή του τό θέλημα τοῦ Θεοῦ τότε λυτρώνεται πραγματικά. Δυστυχῶς στό σύγχρονο κόσμο ἡ ἔννοια τῆς ἐλευθερίας συνήθως ἐξαντλεῖται στά ὅρια ἑνός μονόπλευρου δικαιωματισμοῦ, ὁ ὁποῖος βλέπει τούς ἀνθρώπους ὄχι ὡς πρόσωπα μοναδικά καί ἀνεπανάληπτα, τά ὁποῖα δημιουργήθηκαν «κατ’ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωσιν Θεοῦ», ἀλλά ὡς ἕνα ἀπρόσωπο σύνολο, ὅπου ὁ καθένας κοιτάει μόνο τά ἀτομικά του δικαιώματα, χωρίς πολλές φορές νά σκέπτεται τόν ἀδελφό του. Τίς περισσότερες φορές αὐτός ὁ δικαιωματισμός, ὁ ὁποῖος δέν ἔχει καμμία σχέση μέ τό Ὀρθόδοξο Χριστιανικό ἦθος περιορίζει καί συνθλίβει τόν ἄνθρωπο, καθιστώντας τον δυστυχισμένο, καθώς ἐξακολουθεῖ νά εἶναι ἕρμαιο τῶν παθῶν του. Στήν κατάστασή του αὐτή μόνο ὁ Χριστός μπορεῖ νά ἐλευθερώσει πραγματικά τόν ἄνθρωπο. Αὐτή ἡ ἐλευθερία πού παρέχει ὁ Ἰησοῦς Χριστός καταργεῖ κάθε πνευματική σκλαβιά, ἀλλά καί κατ’ ἐπέκτασιν κάθε εἶδος ἀνθρώπινης δουλείας, καθότι πλέον στήν Ἐκκλησία ὅλοι εἴμαστε Ἀδελφοί ἀφοῦ ἔχουμε ἀναγεννηθεῖ ἀπό τό ἴδιο ἁγιασμένο νερό τῆς κολυμβήθρας καί ὡς ἐκ τούτου ὅπως πάλι τονίζει ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «δέν ὑπάρχει δοῦλος, οὔτε ἐλεύθερος, διότι ὅλοι ἐσεῖς εἶστε ἕνα μπροστά στόν Ἰησοῦ Χριστό» (βλ. Γαλ. γ΄28). Καί ὅπως λέει κι ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος «Μέ τή δουλεία καταδικάζεις τόν ἄνθρωπον, τοῦ ὁποίου ἡ φύση εἶναι ἐλεύθερη καί αὐτεξούσια καί ἀνατρέπεις μέ τόν τρόπο αὐτό τόν νόμο τοῦ Θεοῦ» (PG 44, 664D).
Ἄς τά ἔχουν κατά νοῦν αὐτά, ὅσοι ἀφελῶς καί ἀνοήτως δυσανασχετοῦν, ὅταν ἀκοῦν τήν συνεκφορά «δοῦλος τοῦ Θεοῦ», ὥστε νά ἀντιληφθοῦν ὅτι ἡ λέξη δοῦλος ἀπηχεῖ στή σχέση μας μέ τόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό καί ἔχει ἔννοια πνευματική, ὡς συμβολισμός σωτηρίας.
Ἡ ἀφετηρία τῆς πνευματικῆς μας ἐλευθερίας εἶναι ἡ ἀποδοχή τοῦ εὐαγγελικοῦ μηνύματος καί τοῦ Χριστοῦ ὡς Σωτῆρα. Δέν ἐξαντλεῖται ὅμως ἐκεῖ. Ἀλίμονο ἄν μείνουμε ἐκεῖ. Καί ὁ διάβολος πιστεύει καί φρίττει καί τρέμει μπροστά στόν Χριστό. Ὁ Ἴδιος ὁ Κύριος ἐξάλλου ἐπισημαίνει «δέν θά σωθεῖ αὐτός πού μόνο μέ ὀνομάζει Κύριο» (βλ. Ματθ. ζ΄ 21). Διότι δυστυχῶς οἱ διάφορες Προτεσταντικές παραφυάδες, μεταξύ τῶν ὁποίων καί ἡ λεγόμενη «Ἐλευθέρα Ἀποστολική Ἐκκλησία τῆς Πεντηκοστῆς», μέλη τῆς ὁποίας ἔκαναν τήν ἐμφάνισή τους καί στό Νησί μας τίς τελευταῖες ἡμέρες, ἐκτός ἀπό τίς ἄλλες διαστρεβλώσεις τοῦ εὐαγγελικοῦ μηνύματος, ὑποστηρίζουν ὅτι ἡ προσωπική μας σωτηρία εἶναι ἀποτέλεσμα μόνο τῆς ἀποδοχῆς τοῦ Χριστοῦ ὡς Σωτῆρα. Ναί μέν αὐτό εἶναι ἡ ἀφετηρία, ὁ ἄνθρωπος ὅμως σώζεται ὅταν ἐλευθερωθεῖ ἀπό τήν πνευματική δουλεία τῆς ἁμαρτίας εὑρισκόμενος ἐντός τῆς Ἐκκλησίας, «τοῦ παρατεινομένου εἰς τούς αἰῶνας Χριστοῦ» κατά τήν ἔκφραση τοῦ Ἱεροῦ Αὐγουστίνου. Γιατί ἐντός τοῦ Σώματος τῆς Ἐκκλησίας στήν πιό τέλεια μορφή Θεανθρώπινης κοινωνίας, ὅταν δηλαδή μεταλαμβάνουμε τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἷματος τοῦ Χριστοῦ, μόνον τότε εὑρισκόμαστε σέ ὀργανική κοινωνία μέ τήν κεφαλή τοῦ Σώματος, τόν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό καί μόνον τότε προάγεται ἡ ἐν Χριστῷ ζωή μας καί ἡ πορεία μας πρός τη σωτηρία.
Ἔτσι ἔζησε ἐντός τῆς Ἐκκλησίας τήν ἐν Χριστῷ ἐλευθερία καί ὁ σήμερα ἑορταζόμενος Ὅσιος πατήρ ἡμῶν Σισώης. Ὑποτάχθηκε στόν «ἐλαφρύ ζυγό» τοῦ Κυρίου ἤδη σέ νεαρή ἡλικία καί ἐπιθυμώντας νά ζήσει ἀσκητικά ἀποσύρθηκε στήν ἔρημο, προσευχόμενος ὑπέρ τῆς σωτηρίας τοῦ σύμπαντος κόσμου. Εἶναι γνωστός ἀπό τό Γεροντικό ὁ διάλογός του μέ ἕνα νέο μοναχό, ὁ ὁποῖος εἶχε πέσει πολλές φορές στήν ἁμαρτία. Χωρίς νά τόν ἐπιτιμήσει τοῦ εἶπε μέ ἁπλότητα «σήκω καί πάλι καί πάλι», «ἕως πότε» ρώτησε ὁ ἀδελφός καί ὁ ὅσιος Σισώης τοῦ ἀπάντησε «ἕως ὅτου καταληφθεῖς εἴτε στό ἀγαθό εἴτε στήν πτώση, γιατί ἐκεῖ πού βρίσκεται ὁ ἄνθρωπος, σ’ αὐτό καί πορεύεται».
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Ἡ ἐν Χριστῷ ἐλευθερία δέν εἶναι κάτι τό ὁποῖο ἔρχεται αὐτόματα χωρίς τήν συμμετοχή τῆς βούλησης τοῦ ἀνθρώπου. Γι’ αὐτό πρέπει νά συνειδητοποιήσουμε τά λόγια μέ τά ὁποῖα ἐκλεισε τό ἀπόσπασμα ἀπό τό σημερινό Ἀποστολικό Ἀνάγνωσμα: «διότι ὁ μισθός τῆς ἁμαρτίας εἶναι ὁ θάνατος, ἀλλά τό χάρισμα τοῦ Θεοῦ εἶναι ζωή αἰώνια μέσα ἀπό τόν Ἰησοῦ Χριστό» . Εἴδατε δέν λέει μέ τόν λόγο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅπως ἐπιμένουν οἱ Προτεστάντες, ἀλλά μέσα ἀπό τόν Ἰησοῦ Χριστό, δηλαδή μέσα ἀπό τη ζωή Του, μέσα ἀπό τήν θεία Κοινωνία μαζί Του. Ἡ ἁμαρτία μπορεῖ νά φαίνεται, ὅτι ἔχει μία ψεύτικη γλύκα στήν ἀρχή, ὅμως τά ἀποτελέσματά της εἶναι ὀλέθρια γιά τόν ἄνθρωπο. Ἡ ἐν Χριστῷ ζωή ὅμως ἀπό τήν ἄλλη ὁδηγεῖ τόν ἄνθρωπο στήν ἀληθινή ἐλευθερία, τήν «ὄντως ζωή» ἡ ὁποία δέν τελειώνει μέ τό βιολογικό τέλος τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά συνεχίζεται στήν αἰωνιότητα, στή Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, τήν ὁποία προγευόμαστε ἀπό αὐτή τη ζωή, ὅπως εἰκονίζεται μέσα σέ κάθε θεία Λειτουργία καί βιώνεται στήν θεία Μετάληψη. Ἀμήν.
Συντάχθηκε στις 30 Ιουνίου 2025 .
Ολοκληρώθηκε πρόσφατα, από τον εκδοτικό οίκο Κ. & Μ. Σταμούλη της Θεσσαλονίκης, η δίτομη έκδοση με τίτλο «Οικουμενικό Πατριαρχείο και Ιερά Μητρόπολη Σάμου και Ικαρίας», στην οποία συγκεντρώθηκαν και εκδόθηκαν με εκτενή ιστορικά, πραγματολογικά και προσωπογραφικά σχόλια τα έγγραφα του Οικουμενικού Πατριαρχείου που αφορούν την Εκκλησία της Σάμου και της Ικαρίας. Ο πρώτος τόμος, με συγγραφείς τον Καθηγητή Μ. Γ. Βαρβούνη και την Αναπλ. Καθηγήτρια Παν. Τζιβάρα, που είχε εκδοθεί αρχικά το 2009, και περιλάμβανε 332 έγγραφα, επανεκδόθηκε επικαιροποιημένος. Ο δεύτερος τόμος, με συγγραφείς τον Καθηγητή Μ. Γ. Βαρβούνη και τον Αναπλ. Καθηγητή Παν. Τζουμέρκα, εκδόθηκε τώρα, και περιλαμβάνει 150 έγγραφα.
Τα έγγραφα του δίτομου έργου καλύπτουν την χρονική περίοδο 1585 ως 1928, και προέρχονται από κώδικες και λυτά έγγραφα του Πατριαρχικού Αρχειοφυλακίου, της Κωνσταντινούπολης, αλλά και της Αποστολικής Βιβλιοθήκης του Βατικανού, της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας, των ΓΑΚ-Αρχείων Σάμου, της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας και της Πατριαρχικής Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, καθώς τα έγγραφα του Οικουμενικού Θρόνου, ιδίως τους πρώτους αιώνες μετά την άλωση του 1453, βρίσκονται σήμερα σε διάφορες, και εκτός Πατριαρχείου, συλλογές. Ο πρώτος τόμος περιλαμβάνει 241 σελίδες και ο δεύτερος 391 σελίδες μεγάλου σχήματος, καθώς πέρα από την εισαγωγή και τα έγγραφα, περιλαμβάνει εκτενέστατο σχόλια, επιτομές των εγγράφων, ευρετήρια και εκτενή επίσης βιβλιογραφία.
Το δίτομο έργο έχει ενταχθεί στην εκδοτική σειρά «Επιστημονικών Μελετημάτων» του «Κέντρου Εκκλησιαστικών, Ιστορικών και Πολιτισμικών Μελετών» της Ιεράς Μητροπόλεως Σάμου και Ικαρίας (αρ. 9, 10), και προλογίζεται από την Α.Θ.Π. τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο και τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Σάμου και Ικαρίας κ. Ευσέβιο. Πρόκειται για την παραπληρωματική έρευνα της εκκλησιαστικής ζωής και παράδοσης στην Ηγεμονία της Σάμου, την οποία εξέδωσαν το 2022 σε ογκώδη επίσης τόμοι οι Καθηγητές Μ. Γ. Βαρβούνης και Παν. Τζουμέρκας, με πηγές από το ηγεμονικό αρχείο των ΓΑΚ-Αρχείων Σάμου.
Τα εκδιδόμενα, επανεκδιδόμενα αποκαταστημένα και σχολιαζόμενα εδώ 482 έγγραφα, στις συνολικά 632 σελίδες του έργου, αποτελούν μεγάλη συμβολή στην μελέτη της ιστορίας και της εκκλησιαστικής παράδοσης της Σάμου και της Ικαρίας, καθώς αποτελούν προϊόν μακροχρόνιας έρευνας, που ξεκίνησε το 2002 ο Καθηγητής Μ. Γ. Βαρβούνης, με σκοπό την δημοσίευση και αξιοποίηση των βασικών πηγών της ιστορίας του νησιού μας, καθώς τα έγγραφα αυτά αφορούν κατά κύριο λόγο τη Σάμο, τον φωτισμό πολλών σκοτεινών σημείων και την αναθεώρηση σημαντικών τμημάτων της τοπικής ιστορίας μας, από τον 16ο ως τον 20ό αιώνα. Πρόκειται λοιπόν για έργο υποδομής, θεμελιώδες και βασικό, προϊόν πολύμοχθης και πολύχρονης έρευνας, που αξίζει να μελετηθεί και να αξιοποιηθεί αναλόγως από τη σχετική επιστημονική έρευνα.
