«Ἰωσήφ, ὁ μνήστορας τῆς Παναγίας: ἕνας μεγάλος Ἅγιος» Κυριακή μετά τά Χριστούγεννα - 31 Δεκεμβρίου 2023
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Ἡ σημερινή Κυριακή «μετά τήν Χριστοῦ Γέννησιν», ὅπως ὀνομάζεται, εἶναι ἀφιερωμένη καί σέ τρεῖς μεγάλες προσωπικότητες τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας μας: τόν Ἰωσήφ τόν μνήστορα τῆς Παναγίας Παρθένου, τόν Ἰάκωβο τόν Ἀδελφόθεο, υἱό τοῦ Ἰωσήφ τοῦ μνήστορος καί τόν Προφητάνακτα Δαυίδ, κοινό προπάτορα τόσο τοῦ Ἰωσήφ, ὅσο καί τῆς Παναγίας μας. Ὁ Προφήτης Ἠσαΐας μάλιστα στόν πρῶτο στίχο τοῦ 11ου κεφαλαίου τῶν Προφητειῶν του ἀποκαλεῖ τήν Παναγία μας ὡς κλωνάρι ἀπό τήν γενεαλογική ρίζα τοῦ Ἰεσσαί, πού ἦταν ὁ πατέρας τοῦ Δαϋίδ, πάνω στό ὁποῖο ἄνθισε ὁ Χριστός.
Ὁ λόγος μας σήμερα καθηκόντως θά ἀσχοληθεῖ μέ τό σεπτό πρόσωπο τοῦ Ἁγίου καί Δικαίου Ἰωσήφ τοῦ μνήστορος. Ἀφ’ ἑνός μέν διότι τοῦ χρεωστοῦμε πολλά γιά τήν διακονία του ὡς προστάτου τῆς Παναγίας καί τοῦ Κυρίου μας. Ἀφ’ ἑτέρου δέ διότι εἶναι λίγο ξεχασμένος, παρότι εἶναι μεγάλος Ἅγιος. Ἀξίζει νά σημειώσουμε πώς οἱ Κολλυβᾶδες Πατέρες, οἱ ὁποῖοι ἁγίασαν μέ τό πέρασμά τους τά ἀκριτικά μας Νησιά, ἐπεχείρισαν νά τόν κάμουν γνωστότερο, προσθέτοντας στίς ἀπολύσεις τῶν ἱερῶν Ἀκολουθιῶν καί τόν Ἰωσήφ τόν Μνήστορα, μαζί μέ τούς ἁγίους καί δικαίους Θεοπάτορες Ἰωακείμ καί Ἄννα.
Ὅταν λοιπόν ὁ Ἰωσήφ παρέλαβε τήν Παναγία μας ἀπό τόν Ναό σέ ἡλικία 15 ἐτῶν, τήν ἔθεσε ὑπό τήν προστασία του, χωρίς νά βιάζεται νά κάνει γάμο, διότι εἶχε νυμφευθεῖ παλαιότερα καί εἶχε ἀπό τόν γάμο του ἤδη ἑπτά παιδιά. Τέσσερις γιούς, ἀπό τούς ὁποίους, ὁ Ἰάκωβος ὁ ἀδελφόθεος, ὁ ὁποῖος συνεορτάζεται σήμερα καί ἕνας ἀπό τούς δώδεκα Ἀποστόλους, ὁ Ἰούδας ὁ ἀδελφόθεος, τῶν ὁποίων ἔχουμε καί τίς ἐπιστολές στήν Καινή Διαθήκη καί τρεῖς κόρες, μεταξύ τῶν ὁποίων ἡ Σαλώμη, ἡ μυροφόρος, ἡ ὁποία ἦταν μητέρα τῶν ἁγίων Ἀποστόλων Ἰακώβου καί Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, τούς «υἱούς τῆς βροντῆς» σύμφωνα μέ τόν χαρακτηρισμό τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ γιά αὐτούς.
Ἄρα ἀντιλαμβανόμαστε πώς ὁ Ἰωσήφ δέν ἦταν νεαρός, ἀλλα ὤριμος ἐνήλικας, περίπου 60 ἐτῶν, ἴσως καί περισσότερο. Μετά τόν Εὐαγγελισμό τῆς Θεοτόκου καί τήν ἐκ Πνεύματος Ἁγίου σύλληψη τοῦ Χριστοῦ, ὁ Ἰωσήφ ἀδυνατώντας νά ἐξηγήσει τό πώς συνέβη νά κυοφορεῖ ἡ Παναγία, ἀφοῦ δέν εἶχε σχέση μαζί Της καί ἐπειδή φοβήθηκε μήπως κάτι ἄλλο συνέβη, σκέφτηκε νά Τήν ἀφήσει νά φύγει. Τοῦτο, λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, φανερώνει τό μέγεθος τῆς ἀρετῆς του διότι θέλησε στά κρυφά νά τήν ἐλευθερώσει ἀπό τήν μνηστεία καί τήν κηδεμονία του, χωρίς νά θέλει οὔτε νά μαθευτεῖ, οὔτε νά συζητήσει κάτι. Καί τοῦτο διότι ἤθελε καί νά Τήν προφυλάξει ἀπό τήν παραδειγματική τιμωρία τοῦ νόμου τῆς ἐποχῆς, ἀλλά καί νά μήν Τήν στενοχωρήσει μέ μικρότητες καί ἐγωϊσμούς, ἀδιαφορώντας ταυτόχρονα βεβαίως γιά τήν ντροπή, πού θά τοῦ καταλόγιζε ὁ κόσμος. Σέ αὐτό τή σημεῖο πρέπει νά σταθοῦν ὅλα τά ἀνδρόγυνα καί ἰδίως τά νέα ζευγάρια, πολλά ἀπό τά ὁποῖα δυστυχῶς ἀδυνατοῦν νά κατανοήσουν τήν εὐλογία τοῦ ἐγγάμου βίου καί τήν παρουσία τοῦ Χριστοῦ σέ αὐτόν κι ἀναλώνονται σέ ἐγωϊσμούς καί μικρότητες, διαλύοντας μέ διαζύγια τίς οἰκογένειές τους.
Ὁ ἱερός Χρυσόστομος θέλοντας νά καταδείξει ὅτι προφητεύθηκε καί ἡ παρουσία τοῦ Ἰωσήφ, παραθέτει ἕνα λόγο ἀπό τό 29ο κεφάλαιο τῶν Προφητειῶν τοῦ Ἠσαΐα, πού ἀναφέρεται στόν Ἰωσήφ καί λέει: «Δόθηκε βιβλίο κλειστό σέ ἄνθρωπο πού γνωρίζει γράμματα, ἀλλά δέν μπορεῖ νά τό διαβάζει». Δηλαδή ὁ Ἰωσήφ παρά τό ὅτι ξέρει γράμματα, δηλαδή ὑπῆρξε νυμφευμένος μέ οἰκογένεια, σύζυγο καί παιδιά, ἐντούτοις δέν μπορεῖ νά διαβάσει τό βιβλίο, δηλαδή δέν μπορεῖ νά καταλάβει τήν «ἐκ Πνεύματος Ἁγίου» ἄσπορη σύλληψη τοῦ Θεανθρώπου Κυρίου στήν παρθενική μήτρα τῆς Θεομήτορος γιατί εἶναι μυστήριο σφραγισμένο ἀπό τόν Θεό. Αὐτό δηλαδή, τό ὁποῖο ἀργότερα ἡ Ἐκκλησία ὀνόμασε ὡς «τό ἀπ’αἰῶνος ἀπόκρυφο καί ἀγγέλοις ἄγνωστο μυστήριο» στό θεοτοκίο τοῦ Δ΄ ἤχου.
Οἱ ἀρετές ὅμως τοῦ Ἰωσήφ φαίνονται ἀκόμη στήν πλήρη καί ἀπόλυτη ὑπακοή του ὡς πρός τήν ἀποδοχή τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ, ὅπως τοῦ ἐξήγησε ὁ Ἀρχάγγελος Γαβριήλ, ἀποτρέποντάς τον νά διώξει τήν κυοφοροῦσα τόν Κύριο Παναγία μας καί διερμηνεύοντάς του τό ρόλο του ὡς προστάτου τους. Διότι στήν κοινωνία τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, δέν μποροῦσε νά σταθεῖ μητέρα μέ παιδί χωρίς πατέρα. Στά μάτια λοιπόν τοῦ κόσμου, ὁ Ἰωσήφ εἶχε τόν ρόλο τοῦ συζύγου τῆς Παρθένου Μαρίας καί τοῦ πατέρα τοῦ Χριστοῦ.
Ἐκεῖνος ὅμως γνώριζε πολύ καλά τήν διακονία του καί εἶχε ἀναμφίβολη καί ἀταλάντευτη τήν συνείδησή του, ὅτι τέθηκε ἀπό τόν Θεό ὡς ὁ προστάτης καί ὁ φύλακας τῆς Παρθένου Μητρός καί τοῦ Υἱοῦ τοῦ Ἀνθρώπου καί μόνον καί τίποτε πλέον τούτου. Γι’ αὐτό καί ὅταν ὁ Ἄγγελος, τοῦ ὑπέδειξε νά πάρει τήν Παναγία καί τόν Χριστό καί νά φύγουν γιά τήν Αἴγυπτο, ὥστε νά γλιτώσουν τήν μανία τοῦ Ἡρώδη, πειθάρχησε ἀμέσως καί παρέμεινε στήν Αἴγυπτο μέχρι τῆς νεωτέρας ἐντολῆς νά ἐπιστρέψει.
Ὁ ἅγιος Ἰωσήφ καθ’ ὅλη τήν διάρκεια τῆς ἱερᾶς του διακονίας, ἐπέδειξε ἕνα μοναδικό καί σπάνιο ἦθος. Πέραν τῶν ἁγιογραφικῶν μαρτυριῶν γιά τήν ἀειπαρθενία τῆς Θεοτόκου, τοῦτο τό θαυμαστό ἦθος του, ἡ εὐγένεια καί ἡ ἀρχοντιά τοῦ Ἰωσήφ, ἡ θυσιαστική του ἀγάπη πρός τήν Παναγία καί τόν Χριστό, φανερώνει, ὅτι ὄχι μόνο δέν εἶχε σχέσεις μέ τήν Παναγίας μας, ὅπως κάποιοι αἱρετικοί μέ βλάσφημο θράσος λένε, ἀλλά καί ὅτι ποτέ δέν σκέφτηκε κάτι τέτοιο, ὅπως καί ἡ ὅλη τοῦ βιοτή ἀποδεικνύει. Τώρα, ὅσες ἀναφορές ὑπάρχουν στά ἱερά Εὐαγγέλια, πού ἀφοροῦν στά ἀδέλφια τοῦ Χριστοῦ, αὐτά εἶναι τά παιδιά τοῦ Ἰωσήφ ἀπό τόν πρότερο γάμο του, ὅπως προαναφέραμε, καθώς στά μάτια τῶν ἀνθρώπων ὁ Χριστός ἦταν ὁ γιός τοῦ Ἰωσήφ τοῦ ξυλουργοῦ καί τῆς Μαρίας καί τά παιδιά τοῦ Ἰωσήφ λογίζονταν ὡς ἀδέλφια Του, ἄν καί ὅλοι τους γνώριζαν ὅτι ἡ συγγένεια αὐτή εἶναι ἐξ ἀγχιστείας καί ὄχι ἐξ αἵματος!
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Ἡ προσωνυμία δίκαιος, πού σημαίνει τόν ἐνάρετο, τόν εὐλαβῆ, τόν θεοσεβούμενο καί ταπεινό ἄνθρωπο, δέν δόθηκε τυχαία στόν Ἰωσήφ. Ἡ Ἐκκλησία μας σήμερα τιμᾶ ἰδιαιτέρως τό σεπτό Πρόσωπό του γιά νά μᾶς πείσει νά οἰκειοποιηθοῦμε τήν ἐνάρετη βιοτή Του.
-Νά δοῦμε τήν ταπείνωσή του καί τήν εὑρυχωρία τῆς ψυχῆς του.
-Νά ζηλέψουμε τήν ἀοργησία καί τήν συγχωρητικότητά του καί νά μήν ἐκδαπανώμαστε σέ μικρότητες, πικραίνοντας τήν ψυχή μας.
-Νά ὁμοιάσουμε στόν τρόπο προστασίας καί φροντίδος τοῦ Χριστοῦ καί τῆς Ἐκκλησίας μας.
Σαφῶς καί δέν ἔχει τήν ἀνάγκη τῆς φροντίδας μας ὁ Θεός, ἀλλά μᾶς ἀξιώνει ἔτσι νά Τόν διακονοῦμε γιά τή σωτηρία μας. Κυρίως ὅμως νά ἐγκολπωθοῦμε τήν ὑπακοή καί τήν πειθαρχία του στό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί νά μήν ἐνδιαφερόμαστε μόνο γιά τό τί λέει ἤ τί θέλει ὁ κόσμος. Διότι δυστυχῶς στίς ἡμέρες μας πιό πολύ φροντίζουμε νά εὐχαριστήσωμε τόν κόσμο, ἐνῶ θά ἔπρεπε νά ἀφήσουμε τήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ νά προπορεύεται στή ζωή μας καί ἐμεῖς νά ἀκολουθοῦμε, ἐρευνώντας καθημερινά νά μάθουμε ποιό εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ στή ζωή μας, ὅπως ὁ ἅγιος καί δίκαιος Ἰωσήφ ἔπραττε.
Ἄς ἔχωμε τίς πρεσβεῖες Του πρός τόν Κύριο καί θερμῶς ἄς Τόν προσκαλέσουμε νά προστατεύει καί τή δική μας οἰκογένεια. Ἀμήν.